Dz.U.97.9.43
1997.10.22
zm. Dz.U.97.121.770 art. 96
1998.01.01
zm. Dz.U.97.106.679 art. 25
1999.01.01
zm. Dz.U.98.106.668 art. 118
2002.10.27
zm. Dz.U.02.113.984 art. 70
2003.12.09
zm. Dz.U.03.199.1937 art. 1
2004.01.01
zm. Dz.U.03.96.874 art. 12
USTAWA
z dnia 20 grudnia 1996 r.
o gospodarce komunalnej.
(Dz. U. z dnia 5 lutego 1997 r.)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. 1. Ustawa określa zasady i
formy gospodarki komunalnej jednostek samorządu terytorialnego,
polegające na wykonywaniu przez te jednostki zadań własnych, w
celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej.
2. Gospodarka komunalna obejmuje w
szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej,
których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie
zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług
powszechnie dostępnych.
Art. 1a. Ilekroć w ustawie jest mowa o
jednostkach samorządu terytorialnego - należy przez to rozumieć:
a) gminę w znaczeniu ustawy z dnia 8
marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz.
74, Nr 58, poz. 261, Nr 106, poz. 496 i Nr 132, poz. 622 oraz z 1997 r. Nr 9,
poz. 43, Nr 106, poz. 679, Nr 107, poz. 686, Nr 113, poz. 734 i Nr 123, poz. 775)
lub
b) powiat w znaczeniu ustawy z dnia 5
czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. Nr 91, poz. 578) lub
c) województwo w znaczeniu ustawy z
dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. Nr 91,
poz. 576).
Art. 2. Gospodarka komunalna może
być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w
szczególności w formach: zakładu budżetowego lub
spółek prawa handlowego.
Art. 3. 1. Jednostki samorządu
terytorialnego mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu
gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom
organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na
zasadach ogólnych - z uwzględnieniem przepisów o finansach
publicznych lub, odpowiednio, przepisów o zamówieniach
publicznych i przepisów o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie.
2. Jeżeli do prowadzenia danego
rodzaju działalności na podstawie innych ustaw jest wymagane
uzyskanie zezwolenia, jednostki samorządu terytorialnego mogą
powierzyć wykonywanie zadań wyłącznie podmiotowi
posiadającemu wymagane zezwolenie.
Art. 4. 1. Jeżeli przepisy
szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek
samorządu terytorialnego postanawiają o:
1) wyborze sposobu prowadzenia i form gospodarki komunalnej,
2) wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen
i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności
publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń
użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego.
2. Uprawnienia, o których mowa
w ust. 1 pkt 2, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego
mogą powierzyć organom wykonawczym tych jednostek.
Art. 5. Przepisy ustawy stosuje się
odpowiednio do wykonywania zadań, o których mowa w art. 1, przez
związki międzygminne (związki komunalne), przez miasto
stołeczne Warszawa oraz w ramach porozumień komunalnych.
Rozdział 2
Komunalne zakłady budżetowe
Art. 6. 1. Organy stanowiące
jednostek samorządu terytorialnego mogą powoływać,
likwidować lub przekształcać komunalne zakłady
budżetowe zgodnie z przepisami ustawy oraz przepisami ustawy z dnia 5
stycznia 1991 r. - Prawo budżetowe (Dz. U. z 1993 r. Nr 72, poz. 344,
z 1994 r. Nr 76, poz. 344, Nr 121, poz. 591, Nr 133, poz. 685, z 1995 r. Nr 78,
poz. 390, Nr 124, poz. 601, Nr 132, poz. 640, z 1996 r. Nr 89, poz. 402, Nr
106, poz. 496, Nr 132, poz. 621, Nr 139, poz. 647 oraz z 1997 r. Nr 54, poz.
348, Nr 79, poz. 484, Nr 121, poz. 770, Nr 123, poz. 775 i 778, Nr 133, poz.
883, Nr 137, poz. 926, Nr 141, poz. 943 i Nr 158, poz. 1042).
2. Komunalne zakłady budżetowe
prowadzą gospodarkę finansową na zasadach określonych w
przepisach prawa budżetowego.
Art. 7. Działalność
wykraczająca poza zadania o charakterze użyteczności publicznej
nie może być prowadzona w formie zakładu budżetowego.
Art. 8. Do pracowników komunalnych
zakładów budżetowych stosuje się przepisy ustawy z dnia
22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 21, poz. 124 i Nr
43, poz. 253 oraz z 1994 r. Nr 98, poz. 471), jeżeli przepisy
szczególne nie stanowią inaczej.
Rozdział 3
Spółki z udziałem jednostek
samorządu terytorialnego
Art. 9. Jednostki samorządu
terytorialnego mogą tworzyć spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także
mogą przystępować do takich spółek.
Art. 10. 1. Poza sferą
użyteczności publicznej gmina może tworzyć
spółki prawa handlowego i przystępować do nich,
jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące
warunki:
1) istnieją nie zaspokojone potrzeby wspólnoty
samorządowej na rynku lokalnym,
2) występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu
wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a
zastosowanie innych działań i wynikających z
obowiązujących przepisów środków prawnych nie
doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do
znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia
bezrobocia.
2. Poza sferą
użyteczności publicznej gmina może tworzyć
spółki prawa handlowego i przystępować do nich
również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia
komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy
do spółki albo też rozporządzenie nim w inny
sposób spowoduje dla gminy poważną stratę
majątkową.
3. Ograniczenia, dotyczące
tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania przez
gminę do nich, o których mowa w ust. 1 i 2, nie mają
zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów
spółek zajmujących się czynnościami bankowymi,
ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą,
promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu
terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju
gminy.
4. Poza sferą
użyteczności publicznej województwo może tworzyć
spółki prawa handlowego na zasadach i w formach określonych w
ustawie o samorządzie województwa.
Art. 10a. 1. W spółkach z
udziałem jednostek samorządu terytorialnego działa rada
nadzorcza.
2. Do rad nadzorczych w
spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego
stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych, z
zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy.
3. Kadencja członka rady
nadzorczej w spółkach z większościowym udziałem
jednostek samorządu terytorialnego trwa 3 lata.
4. Członkowie rady nadzorczej,
reprezentujący w spółce jednostkę samorządu
terytorialnego, są powoływani spośród osób,
które złożyły egzamin w trybie przewidzianym w przepisach
o komercjalizacji i prywatyzacji.
5. Do członków rad
nadzorczych spółek z udziałem jednostek samorządu
terytorialnego, reprezentujących w spółce jednostkę
samorządu terytorialnego, stosuje się odpowiednio art. 13 ustawy z
dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2002 r. Nr
171, poz. 1397 i Nr 240, poz. 2055 oraz z 2003 r. Nr 60, poz. 535 i Nr 90, poz.
844).
6. Członków zarządu
spółek z udziałem jednostek samorządu terytorialnego
powołuje i odwołuje rada nadzorcza.
Art. 10b. Przepisy art. 10a stosuje się
także do spółek zależnych od spółek
określonych w tych przepisach, w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 4 Kodeksu
spółek handlowych, z tym że przepisy art. 10a ust. 4 i 5
stosuje się do członków rady nadzorczej spółki
zależnej, reprezentujących w tej spółce
spółkę z udziałem jednostki samorządu terytorialnego.
Art. 11. (skreślony).
Art. 12. 1. Do wnoszenia
wkładów oraz obejmowania udziałów i akcji stosuje
się przepisy Kodeksu spółek handlowych oraz przepisy Kodeksu
cywilnego, z zastrzeżeniem przepisów ustaw: o samorządzie
gminnym, o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa
oraz o komercjalizacji i prywatyzacji.
2. Do zbycia akcji i
udziałów w spółkach, o których mowa w art. 9,
stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, przepisy działu IV
ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji.
3. Przewidziane w ustawie, o
której mowa w ust. 2, kompetencje ministra właściwego do spraw
Skarbu Państwa wykonuje wobec spółki przewodniczący
zarządu jednostki samorządu terytorialnego, a w przypadku gminy
wójt (burmistrz, prezydent miasta).
4. W jednoosobowych
spółkach jednostek samorządu terytorialnego funkcję
zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) pełnią
organy wykonawcze tych jednostek samorządu terytorialnego.
Art. 13. 1. Spółka
określa w regulaminie zasady korzystania z usług publicznych
świadczonych przez spółkę, a także obowiązki
spółki wobec odbiorców usług.
2. Regulamin, o którym mowa w
ust. 1, oraz jego zmiany obowiązują na obszarze jednostek
samorządu terytorialnego po zatwierdzeniu przez organy wykonawcze tych
jednostek.
Rozdział 4
Przekształcenia przedsiębiorstw
komunalnych
Art. 14. 1. Przedsiębiorstwa
komunalne, w stosunku do których rada gminy do dnia 30 czerwca 1997 r.
nie postanowiła o wyborze organizacyjno-prawnej formy lub o ich
prywatyzacji, ulegają z dniem 1 lipca 1997 r. przekształceniu w
jednoosobową spółkę gminy, z mocy prawa.
2. Jeżeli przepisy ustawy nie
stanowią inaczej, spółka ta wstępuje we wszystkie
stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo
komunalne, bez względu na charakter prawny tych stosunków.
Art. 15. 1. Przed upływem
terminów, o których mowa w art. 14 ust. 1, wójt
(burmistrz, prezydent miasta) decyduje o rodzaju spółki, ustala jej
statut (akt założycielski) i niezwłocznie składa wniosek o
wpisanie spółki do rejestru handlowego.
2. Wykreślenie przedsiębiorstwa
komunalnego z rejestru przedsiębiorstw państwowych następuje z
urzędu, po dokonaniu wpisu spółki do rejestru handlowego, z
dniem 1 lipca 1997 r.
Art. 16. 1. Do spółki
powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego
stosuje się przepisy Kodeksu handlowego, jeżeli ustawa nie stanowi
inaczej.
2. Do spółki powstałej
w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego nie stosuje
się art. 312 i 313 Kodeksu handlowego.
Art. 17. 1. Gminę w
spółce, o której mowa w art. 14, reprezentuje wójt
(burmistrz, prezydent miasta).
2. Pierwszy zarząd
spółki jest powoływany przez wójta (burmistrza,
prezydenta miasta), z tym że do pełnienia funkcji prezesa pierwszego
zarządu spółki wójt (burmistrz, prezydent miasta) powołuje
z dniem 1 lipca 1997 r. dyrektora przekształconego przedsiębiorstwa
komunalnego, chyba że nie wyrazi on zgody na pełnienie tej funkcji.
3. W przypadku niewyrażenia zgody
przez dyrektora przekształconego przedsiębiorstwa komunalnego, o
której mowa w ust. 2, wójt (burmistrz, prezydent miasta)
powołuje zarząd spółki w pełnym składzie, wraz
z jej prezesem.
Art. 18. 1. W spółce
powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego
działa rada nadzorcza.
2. Liczbę członków
rady nadzorczej określa statut.
3. Pracownicy spółki
zachowują prawo wyboru:
1) dwóch członków rady nadzorczej w radzie
liczącej do sześciu członków,
2) trzech członków rady nadzorczej w radzie
liczącej od siedmiu do dziesięciu członków,
3) czterech członków rady nadzorczej w radzie
liczącej jedenastu lub więcej członków.
4. Pozostałych
członków rady nadzorczej powołuje spośród
osób, które złożyły egzamin na członka rady
nadzorczej w trybie przewidzianym w przepisach o komercjalizacji i prywatyzacji,
i odwołuje wójt (burmistrz, prezydent miasta).
5. Członkowie rad nadzorczych, o
których mowa w ust. 3, wybierani są w głosowaniu
bezpośrednim i tajnym, przy zachowaniu zasady powszechności. Wynik
wyborów jest wiążący dla walnego zgromadzenia.
5a. Tryb wyboru członków
rady nadzorczej przez pracowników spółki może
określać jej statut albo regulamin uchwalony w sposób
określony w tym statucie.
6. Pracownikowi spółki,
będącemu członkiem jej rady nadzorczej, spółka nie
może, w okresie trwania kadencji rady ani w okresie roku po
zakończeniu kadencji, wypowiedzieć stosunku pracy, z wyjątkiem
przypadków określonych w art. 52 Kodeksu pracy. W tym czasie
spółka nie może również zmienić na
niekorzyść pracownika warunków pracy lub płacy.
Art. 19. 1. Pracownicy
przekształconego w spółkę przedsiębiorstwa komunalnego
stają się z mocy prawa pracownikami spółki.
2. Za zobowiązania wynikające
ze stosunku pracy powstałe przed przekształceniem
przedsiębiorstwa odpowiada spółka.
3. Stosunek pracy dyrektora
przedsiębiorstwa oraz pracowników zatrudnionych na podstawie
powołania wygasa, z mocy prawa, z dniem wykreślenia
przedsiębiorstwa komunalnego z rejestru przedsiębiorstw
państwowych.
4. Pracownikom, o których mowa w
ust. 3, przysługuje odprawa w wysokości trzymiesięcznego
wynagrodzenia, liczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlop
wypoczynkowy. Odprawa ta nie przysługuje w przypadku zatrudnienia w
spółce na stanowisku równorzędnym lub wyższym.
Art. 20. (uchylony).
Art. 21. W sprawach przekształcenia
przedsiębiorstwa komunalnego w spółkę nie stosuje
się przepisów ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji
przedsiębiorstw państwowych, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Art. 22. 1. Organ stanowiący
jednostki samorządu terytorialnego może, w drodze uchwały,
zdecydować o likwidacji zakładu budżetowego w celu
zawiązania spółki akcyjnej albo spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością przez wniesienie na pokrycie
kapitału spółki wkładu w postaci mienia zakładu
budżetowego pozostałego po jego likwidacji.
2. Czynności związane z
likwidacją zakładu budżetowego, w celu, o którym mowa w
ust. 1, wykonuje organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego.
Art. 23. 1. Składniki mienia
zakładu budżetowego przekształconego w spółkę
stają się majątkiem spółki.
2. Prawo zarządu gruntem
zakładu budżetowego przekształconego w spółkę
staje się prawem użytkowania wieczystego spółki.
3. Spółka powstała w
wyniku przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki
związane z działalnością zakładu budżetowego.
Rozdział 5
Zmiany w przepisach obowiązujących
oraz przepisy końcowe
Art. 24. W ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74, Nr 58, poz.
261, Nr 106, poz. 496 i Nr 132, poz. 622) w art. 9:
1) w ust. 1 skreśla się wyrazy ", w tym
przedsiębiorstwa,";
2) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Gmina
oraz inna komunalna osoba prawna może prowadzić
działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania
o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w
przypadkach określonych w odrębnej ustawie.";
3) dodaje się ust. 3 i 4 w brzmieniu:
"3. Formy prowadzenia gospodarki
komunalnej, w tym wykonywania przez gminę zadań o charakterze
użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa.
4. Zadaniami
użyteczności publicznej, w rozumieniu ustawy, są zadania
własne gminy, określone w art. 7 ust. 1, których celem jest
bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności
w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych."
Art. 25. W ustawie z dnia 22 marca 1990 r. o
pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 21, poz. 124 i Nr 43, poz. 253 oraz
z 1994 r. Nr 98, poz. 471) w art. 1 po wyrazach "jednostkach
administracyjnych gminy" dodaje się wyrazy "oraz komunalnych
zakładach budżetowych".
Art. 26. W ustawie z dnia 10 maja 1990 r. -
Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i
ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191, Nr 43,
poz. 253 i Nr 92, poz. 541, z 1991 r. Nr 34, poz. 151, z 1992 r. Nr 6, poz. 20,
z 1993 r. Nr 40, poz. 180, z 1994 r. Nr 1, poz. 3 i Nr 65, poz. 285 oraz z 1996
r. Nr 23, poz. 102 i Nr 106, poz. 496) w art. 8 skreśla się ust. 2.
Art. 27. Zarząd gminy w terminie 6
miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy dostosuje statuty
spółek powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy
do przepisów ustawy.
Art. 28. Ustawa wchodzi w życie po
upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z tym że przepis art. 11
wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.